"Warto wiedzieć" (3)

        Czy wiecie, że na terenie Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego pośród kaszubskich lasów powstały osiedla kaszubskie o podobnie brzmiącej nazwie? Mam na myśli Joniny Wielkie i Małe. Poprzez osady prowadzą kaszubskie ścieżki rowerowe licząca 21 km "Pętla Przytarnia" czy dłuższa ze ścieżek "Dookoła Jezior Wdzydzkich". Jednak problem tkwi w rozróżnieniu które Joniny to te Małe a które te Wielkie? Jedne i drugie bywają nazywane dwojako. Dostępne na rynku wydawniczym mapy turystyczne stosują różną nomenklaturę.  Za zgodą wydawnictw publikuje fragmenty map aby pokazać różnicę w nazewnictwie osad.

Mapa Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego Studio Plan

Mapa Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego

Sytuacja ma się podobnie w przypadku tablic z nazwami miejscowości po polsku i kaszubsku, które od prawie roku są dostępne w Gminie Karsin. Według nich Joniny Wielkie położone są nad jeziorem Zmarłym. Natomiast Joniny Małe nad Kaszubskim Morzem (Jeziorem Wdzydzkim).

Podwójne kaszubskie nazewnictwo (fot. PB)

       Warto postawić sobie w tej sytuacji ponownie pytanie które Joniny są rzeczywiście Wielkimi a które Małymi? Okazać się może, że skoro w osadzie nad Jeziorem Zmarłym jest więcej domów mieszkalnych to te Joniny są wielkimi. Jesteśmy w błędzie! Otóż odpowiedzi trzeba szukać u osób starszych.To oni dla nas są "żywą historią" oczywiście w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Joniny Wielkie nad Kaszubskim Morzem były nazywane tak ze względu na mieszkającego tam dawniej dużego gospodarza (z kaszubskiego gbura). Był on bardzo bogaty. Inny natomiast gospodarz z Jonin nad Zmarłym był po prostu biedniejszy stąd Joniny Małe.

Joniny Małe

Łąki w Joninach Małych

         Nie jest błędem zastosowanie podwójnego nazewnictwa dla obojga osad. Jednak osobiście proponuje pamiętać o nazwach rzeczywistych. Tych, które mają swoje źródło w historii a ją tworzyli dawni mieszkańcy Jonin.

      Na zakończenie jeszcze jedna ciekawostka. Czy wiecie, że z położonym w Joninach Małych Jeziorem Zmarłym związana jest pewna legenda? Jak głosi legenda jezioro Zmarłe było miejscem pochówku ogromnej rzeszy ludzi (mieszkańców Przytarni i okolic), których zaatakowała śmiertelna choroba dziesiątkująca setki ofiar. Stąd dzisiaj wzięła się jego nazwa – Zmarłe. Dzisiaj jezioro stanowi własność prywatną jednego z polskich posłów pochodzącego z Pomorza.

Jezioro Zmarłe (fot. PB)

Jezioro Zmarłe. W tle widoczne Joniny Wielkie

       Stojąca w centrum wsi Przytarnia figura św. Jana Nepomucena jest podziękowaniem  za uratowanie części mieszkańców od lokalnej "dżumy". Ktoś zapyta czy rzeczywiście tyle ludzkich istnień zabrała choroba? Nie znamy dokładnie historii Jonin Małych i Jeziora Zmarłego. Jednak w każdej legendzie jest nutka prawdy.

       Mi osobiście nie pozostaje nic innego jak zachęcić Was do odwiedzenia położonych pośród lasów Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego Jonin - Wielkich i Małych. Chociażby przy okazji przemierzania leśnych dróg rowerem. /PB/